Dagaalka Qasa ayaa laga cabsi qabaa inuu sababo in bariga dhexe uu dagaalku ku sii balaarto, isla markaana ay kororto kala qaybsanaanta caalamiga ah, taasoo keentay in labada xulafo ugu caansan ee Maraykanka iyo Israa’iil ay isku khilaafaan Xaaladda dagaalka ka dib, kaasoo joogsaday kaliya dhowr maalmood ilaa Oktoobar 7.
In kasta oo Maraykanku uu taageero siyaasadeed iyo mid millatariba u fidiyay Israa’iil tan iyo maalintii ugu horraysay ee dagaalka, haddana waxaa soo cusboonaaday khilaaf u dhexeeya madaxweynaha “dimuqraadiga” ee Maraykanka Joe Biden iyo hoggaamiyaha “garabka midig” ee Israa’iil, Benjamin Netanyahu, kaas oo uu ugu dambeeyay khilaaf ka dhashay in la gaaro heshiis dowlad madax-banaan loogu dhisayo Falastiin.
Xilli Israa’iil ay shaacisay in tirada dhimatey 7-dii October kadib weerarkii Xamaas ay gaareysay ilaa 1,200 oo qof, tirada dadka ku dhintay jawaabta Israel ee Gaza ayaa kor u dhaaftay 26,000 oo Falastiiniyiin ah, kuwaas oo u badan caruur iyo haween, sida ay sheegtay Wasaaradda Caafimaadka Falastiin.
Cadaadiska caalamiga ah kuma guuleysan in la gaaro xabbad joojin, waxaana ugu caansan qaabka ay Koonfur Afrika u wajahday maxkamadda caalamiga ah ee cadaaladda ee Hague, iyadoo ku eedeysay Israa’iil inay xasuuq ka geysatay marinka Gaza ee go’doonsan muddo ka badan 16 sano.
Iyadoo aan la xusin cadaadiska caanka ah ee Maraykanka ee lagu muujinayo mudaaharaadyo ka socda gobollo kala duwan oo ku baaqaya xabbad-joojin, laakiin maamulka Maraykanku si rasmi ah uma shaacin wax dalab ah oo xabbad-joojin degdeg ah oo cadaadis saaraya Israa’iil.
9-kii Janaayo, Aqalka Cad ayaa bayaan uu soo saaray ku sheegay website-kiisa rasmiga ah in Biden uu kala hadlay Netanyahu “aragtidiisa ku aaddan nabad waarta oo Israa’iil ay hesho, taasoo ka dhigaysa inay si buuxda ugu biirto gobolka, iyada oo loo marayo nidaamka laba waddan lana hubinayo ammaanka Israa’iil.”
Wakaaladda wararka ee Reuters oo soo xiganaysa Aqalka Cad ayaa tiri “Wacitaanka Biden ee Netanyahu waxa uu ahaa kii ugu horreeyay ee uu la yeesho Netanyahu muddo bil gudaheed ah, markii uu xafiiska ra’iisal wasaaraha Israa’iil ka codsaday in uu caddeeyo in Netanyahu uu ka soo horjeedo dhismaha dawlad Falastiin ah nooc kasta oo ay tahay, xafiiskiisu si degdeg ah ugama jawaabin. .”
Inkastoo Netanyahu uu yiri, sida laga soo xigtay wakaaladda wararka ee Reuters oo ka soo xigatay xafiiska ra’iisul wasaaraha Israa’iil: “Ka dib burburinta Hamas, Israel waa in ay ilaaliso ammaanka Gaza si loo hubiyo in aysan khatar ku keeni doonin, taas oo ah dalab ka soo horjeeda baahida loo qabo, madax-bannaanida Falastiin.
Muxuu ka dhigan yahay khilaafka Biden iyo Netanyahu?
Qaar ka mid ah falanqeeyayaasha siyaasadda ayaa aaminsan in khilaafka u dhexeeya Biden iyo Netanyahu uu yahay mid aasaasi ah, kaasoo salka ku haya is-hortaagga xalka ay soo jeedisay dowladda Mareykanka ee ay hormuudka ka yihiin Dimuqraadiyiinta, kaas oo ah dhisidda dowlad Falastiini ah.
Halka qaar kalena ay rumaysan yihiin in khilaafkani aanu waxba ka jirin marka la eego taageerada aan dhammaadka lahayn ee Maraykanku u fidinayo Israa’iil.
Richard Goodstein, oo ah la taliyihii Madaxweynihii hore ee Mareykanka Bill Clinton, ayaa wareysi uu BBC-da siiyay ku sheegay in Biden “uu taageere dhab ah u yahay xalka labada dowladood, halka Netanyahu uusan u muuqan mid hadda arrimahaas daneynaya, sida uu yiri. Waxay sii adkaynaysaa in nabad la gaaro.”
Sida laga soo xigtay Goodstein, waxaa laga yaabaa in ay suurtagal tahay in xal lala gaaro Netanyahu sababtoo ah waxa laga yaabaa in uu ogolaado in “dawlad ka madax banana loo dhiso” Falastiiniyiinta.
Biden wuxuu sheegay in “ay suurtogal tahay in la dhiso dawlad madax-bannaan oo Falastiiniyiini ah,” xalkana waxaa ka mid noqon kara in laga dhiso dawlad “aan hubaysnayn” oo Falastiin.
