Waxaa isa soo taraya hadal heynta ku saabsan suurtagalnimada in sameeyo heshiis cusub oo u dhaxeeya Xamaas iyo Israa’iil si loo gaaro xabad joojin ka dhacda marinka Qasa iyo in la is dhaafsado la haystayaal iyo maxaabiis, iyadoo ay jirto rajo wanaagsan ka dib markii ay si hoose ilo xog ogaal ah ay u shaaciyeen heshiis xabad joojin ah oo socon kara ilaa laba bilood.
Sida uu daabacaday wargeyska The New York Times ee ka soo baxa Maraykanka, wada-xaajoodayaashu waxay ku dhow yihiin inay gaaraan heshiis dhigaya in Israa’iil ay hakiso dagaalka ay ka waddo Qasa muddo laba bilood ah si loo sii daayo in ka badan 100 la haystayaal ah oo Xamaas ay haysato, heshiiskaas oo lagu gaari doono gudaha Qasa, labada toddobaad ee soo socda.
Cali Al haliil oo ah Falanqeeye u dhashay dalka Qatar ayaa BBC u sheegay, “Xamaas way adag tahay inay ogolaato heshiiska, sababtoo ah waxa ku jira dabin ay Israa’iiliyiintu isku dayayaan in lagu sii daayo dhamaan la haystayaasha Israa’iil oo dhan, taa beddelkeeda, Israa’iil si cad uma oggolaanayso inay fsaxdo maxaabiista Falastiiniyiinta ee ku jira xabsiyada”.
Hindisahaan cusub ee xabad-joojinta ayaa la horgeeyay hoggaanka Xamaas, waxaana la filayey in madaxa xafiiskooda siyaasadda Qatar Ismaaciil Haniyeh uu gaaro Qaahira Khamiistii, ka dib shir maalmihii u dambeeyay Paris ku dhex maray mas’uuliyiin ka tirsan Mareykanka, Masar, Israa’iil iyo Qatar.
Jawaabta la sugayo
Lataliyaha warbaahinta ee madaxa xafiiska siyaasadda ee Xamaas, Taher Al-Nono, ayaa yiri, “Xamaas waxay heshay soo jeedinta Paris ee xabbad-joojinta iyo sii deynta la haystayaasha Qasa, laakiin ma aysan siinin wax jawaab ah dhinacyada ilaa iyo hadda”.
Al-Nono ayaa ku tilmaamay marxaladda hadda ay marayaan wada-xaajoodyadu inay yihiin kuwo eber ah, isagoo intaas ku daray “ma dhihi karno heshiis ayaan gaarnay”, iyadoo laga cabsi qabo in Israa’iil aysan ballan-qaadin joojinta gebi ahaanba dagaalka.
Lataliyaha warbaahinta ee madaxa xafiiska siyaasadda ee Xamaas ayaa xaqiijiyay in weli aysan jirin wafdi Xamaas ah oo gaaray Masar, isagoo ka jawaabayay warar ay baahiyeen warbaahinta oo sheegay imaatinka wafdiga mar hore.
Ilo ka tirsan dowladda Masar ayaa sidoo kale beeniyay wararka ay warbaahintu sheegtay oo ah in wafdi ka socda kooxda Xamaas ay magaalada Qaahira kula yeelanayeen saraakiil ka tirsan sirdoonka Masar wadahadal ku saabsan heshiis la isku dhaafsanayo maxaabiista.
Saraakiisha Israa’iil waxay muujiyeen diidmadooda ah, inay sii daayaan kumannaan Falastiiniyiin ah oo ku xiran xabsiyada Israa’iil oo ay joojiyaan dagaalka, taas oo Netanyahu uu xaqiijiyey isagoo leh, “Maya in gebi ahaanba la joojiyo dagaalka Marinka Qasa ama ciidanka Israa’iil ay ka baxaan ma ahan mid suurtagal ah ”.
“Xamaas waxay u muuqataa in ay ku guulaysatay dagaalkan, ma ahan wax macquul ah in Israa’iil, oo u muuqata in laga adkaaday ka dib markii ay lumisay kumanaan askar ah oo laga dilay ama laga dhaawacay ay noo yeeriso sharcuuda heshiiska,” ayuu BBC-da u sheegay Al-Haliil.
Xamaas ayaa dalbanaysa xabbad-joojin dhammaystiran oo laga sameeyo marinka Qasa, in ciidamada Israa’iil ay ka baxaan, iyadoo ay intaas u sii dheer tahay la sii daayo dhamaan maxaabiista Falastiiniyiinta ee ku jira xabsiyada Israa’iil .
Cali Al-Haliil oo ah Falanqeeye u dashay Qatar waxa uu aaminsan yahay in Xamaas ay lumin karto kaarka muhiimka ah si ay u sii deyso maxaabiista Falastiiniyiinta ah ka dib marka Israa’iil ay la wareegto la haystayaasha Israa’iil ee Xamaas ay gacanta ku hayso.
“Maxaabiista Falastiiniyiinta waxaa ka mid ah haween iyo carruur, kuwaas oo qaarkood ay soo qaateen tobanaan sano”.
Mas’uulkan u hadlay Falastiin ayaa sheegay in qoraalka heshiiska la soo jeediyay ay ka mid yihiin in wejiga koowaad uu socdo muddo 40 maalmood ah oo uu dagaalku joogsado, halka Xamaas ay sii daynayso dadka rayidka ah ee ku jira gacanta Xamaas oo gaaray in ka badan 130 maxbuus, wejiyada kale ayaa laga yaabaa in laga wada hadalo sii deynta askarta Israa’iil iyo wareejinta maydadka maxaabiista dhintay.
Xamaas ayaa ka fiirsanaysa hindise saddex marxaladood ah, oo ka bilaabmaya xabbad joojin lix toddobaad ah oo ay Israa’iil ku qasban tahay in ay sii deyso 200 ilaa 300 oo maxaabiis falastiiniyiin ah, taas badelkeeda kooxda Xamaas ayaa sii deyn doona 35 illaa 40 la haystayaal Israa’iiliyiin ah .
Sidoo kale 200 ilaa 300 baabuurta gargaarka bini’aadanimo sida ayaa maalin kasta loo ogolaan doona in galaan Marinka Qasa sida ku cada heshiiska .
Israa’iil ayaa sugaysa in Xamaas ay ogolaato mabaadiida guud ee heshiiska, si ay u baarto tirada maxaabiista la sii dayn doono.
Telefeshinka 12-aad ee Israa’iil ayaa sheegay in golaha dagaalka Israa’iil uu ka doodi doono tirada maxaabiista la sii dayn doono haddii heshiiska la ansixiyo, iyadoo la filayo in khilaafka wada-hadallada uu noqon doono mid ku saabsan magacyada maxaabiista, ee aanu ahayn tiradooda.
Fallanqeeye Al-Haliil waxa uu tilmaamay in Xamaas ay doonayso in ay ka qaado go’doominta, dib u dhiska iyo in ay gebi ahaanba ay ka baxaan ciidamada Israa’iil ee ku sugan Marinka Qasa, haddii aanay taasi dhicinna heshiiska lama gaari doono.
Afhayeenka Wasaaradda arrimaha dibadda Qatar, Majed Al-Ansari, ayaa xaqiijiyay in “dhinaca Israa’iil ay aqbashay soo jeedintan, Xamaas ay ka heleen xaqiijin wanaagsan”
Waxa uu intaa ku daray: “Wali waxaa inagu soo fool leh waddo aad u adag, waxaan rajaynaynaa in labada toddobaad ee soo socda gudahood aan ku dhawaaqno war wanaagsan oo arrintan ku saabsan.”
Si kastaba ha ahaatee, ilo xog ogaal ah oo u dhuun daloola wada-hadallada Qasa ka dhacay ayaa wakaaladda wararka AFP u xaqiijiyey in “Wali aysan jirin wax heshiis ah oo laga gaaray qaab-dhismeedka heshiiska, dhinacayadanu ay wadaan indho-indhayn muhiim ah, hadalka dowladda Qatarna uu ahaa mid lagu degdegay oo aan sax ahayn”.
Tiro ka mid ah dadka ku nool Marinka Qasa ayaa bannaanka u soo baxay habeenimadii Khamiista, iyagoo faraxsan ka dib markii ay soo baxeen warar aan la xaqiijin oo ku saabsan ku dhawaaqista xabbad-joojinta ee Marinka Qasa iyo sii deynta la haystayaal iyo maxaabiista.
Dhexdhexaadintii Qatar oo taageero ka helaysa Masar iyo Maraykanka, ayaa ku guulaysatay in horey loo gaaro heshiis ku meel gaar ah oo bini’aadanimo 24-kii November, kaas oo socday muddo toddobaad ah, waxaan lagu sii dayay 240 maxaabiis Falastiiniyiin, taas oo beddelkeeda xoogagga Falastiiniyinta ayaa sii daayay in ka badan 100 la haystayaal, oo ay ku jiraan ilaa 80 Israa’iiliyiin ah.
