Xukuumada Itoobiya ayaa markii ugu horaysay ku eedaysay mid ka mid ah garabyada kooxda TPLF in uu xiriir iyo wada shaqayn la leeyahay ciidamo shisheeye.
Wasiirka arrimaha dibadda Gideon Timothy ayaa hadalkan ka sheegay Jimcihii isagoo ku sugan magaalada Addis Ababa mar uu dublamaasiyiinta xaaladda gobolka uga warramayay madaxweynaha maamulka ku meel gaarka ah ee Tigray, Ato Getachew Reda.
Markii uu wasiirku eedaymahaas iyo kuwo kaleba u jeediyay dhinac ka tirsan kooxda TPLF, ma uusan carabaabin magaca quwada shisheeye ee ay garabkan xiriirka la leeyihiin.
Iyadoo bilihii ugu danbeeyay uu sii xoogaysanayay khilaafka udhaxeeya hogaanka kooxda TPLF ayaa waxaa marar badan lagu eedeeyay kooxda TPLF ee uu hogaamiyo gudoomiyaha ururka inay xiriir laleeyihiin wadanka Eritrea.
Sida la og yahay Getachew Redam, ayaa qoraal uu hore u soo saaray ku eedeeyay qaar ka mid ah hogaamiyayaasha militariga iyo siyaasada TPLF inay xiriir la leeyihiin Eritrea.
Si kastaba ha ahaatee, kooxda ay hogaamiso Debre Sion ayaa marar badan iska fogeysay eedeymaha loo haysto.
Warsaxaafadeed ay siisay diblumaasiyiin fadhigoodu yahay magaalada Addis Ababa ayay xukuumadda Itoobiya ku eedaysay mid ka mid ah garabyada kooxda TPLF in uu isku dayay in uu colaad ka huriyo marka laga soo tago in uu xiriir la sameeyay quwado shisheeye.
Wasiirka arimaha dibada Gideon Timothy ayaa sheegay in dawladiisu ay si dhaw ula socoto xaalada ka taagan gobolka Tigray, wuxuuna intaa ku daray in mid ka mid ah kooxda TPLF ay isku dayayaan in ay afgambiyaan xukuumada ku meel gaarka ah iyagoo adeegsanaya awood cad.
Waa markii ugu horeysay oo dowladda dhexe ay si rasmi ah uga hadasho xiisadaha ka aloosan gobolka Tigrayga tan iyo markii la xiisaddo bilaabatay.
Dhowrkii bilood ee la soo dhaafay waxaa cirka isku sii shareeray xiisadda u dhaxeysa madaxda Isbaheysiga Tigreega ee TPLF, taasoo gaartay heer ay la wareegaan xarumaha maamulka, iyadoo la adeegsanayo hub.
Kooxda TPLF ee uu hogaamiyo Dr. Debretsion Gebre Michael ayaa bilaabay in ay xilalka ka qaadaan masuuliyiinta maamulka kumeel gaarka ah ee gobolka ayna soo magacaabaan masuuliyiin u gaar ah.
Kooxda TPLF ee uu hogaamiyo Debrecen ayaa lix bilood ka hor sheegtay in madaxda maamulka ku meel gaarka ah iyo masuuliyiinta uu maamulku magacaabey aysan matalin.
Waxaa xusid mudan in gudoomiyaha ururka Dr. Debretsion uu shaaca ka qaaday in xubnaha golaha dhexe iyo madaxda sare ee ururka TPLF ka maqan yahay shirwaynihii 14-aad ee dhamaadkii sanadkii hore lagu qabtay maamulka kumeel gaarka ah ee deegaanka aynan matali doonin ururka.
Wasiirka arrimaha dibadda ee Itoobiya Gideon Timotheus ayaa u sheegay dublamaasiyiinta in garab ka mid ah xisbiga uu si cad u faafinayo dacaayado hurinaya rabshado iskuna dayaya in uu huriyo rabshado oo uu gobolka galiyo colaad.
Wasiirka ayaa sheegay in dib u soo celinta barakacayaasha iyo hub ka dhigista iyo dhaqan celinta maleeshiyaadka oo la rabay in lagu fuliyo heshiiskii Pretoria ay caqabad ku noqdeen xubnaha xisbiga.
Intaa waxaa uu ku daray, inay iska indha tireen heshiiskii Pretoria, iyagoo sheegay “ineysan aqbalin awaamiirta guddiga doorashooyinka qaranka.”
Sida laga soo xigtay wasiirku, heshiiskii Pretoria ee horseeday joojinta dagaalladii waqooyiga Itoobiya, “wuxuu dhiirigelinayaa dhammaan dhinacyada inay ku dhaqmaan shuruucda iyo xeerarka dalka, inay ixtiraamaan sharciga iyo inay raacaan tilmaamaha hay’adaha lagu dhisay dastuurka.”
Farriin uu u diray diblumaasiyiin ku suganaa hoolka shirarka ayuu Gideon ku sheegay in hadallada ka soo yeeraya dalalka shisheeye iyo hay’adaha caalamiga ah ay eedeynayaan “labada dhinac”; laakiin “waa hal dhinac” oo iska indha tiraya heshiiskii Pretoria iyo hurinta colaadaha.
Wasiirka ayaa sidoo kale xusay in dowladda Federaalka ay si taxadar leh ula socoto xaaladda.
“Waxaan awoodeena u adeegsan doonaa si aan u xaqiijino in heshiiskii Pretoria uu hirgalo, xabad joojintuna ay sii socoto, nabadna ka dhalato waqooyiga Itoobiya.
Wararka ayaa sheegaya in madaxweynaha ku meel gaarka ah ee maamulka gobolka Tigray Getachew Reda uu u safri doono magaalada Addis Ababa si uu wadahadal ula yeesho ra’iisul wasaare Abiy Axmed kadib markii ay sii xumaatay xaaladda gobolka Tigrayga.
War-saxaafadeed ka soo baxay Addis Ababa Khamiistii, ayuu Ato Getachew ugu baaqay Ra’iisul Wasaaraha in uusan wax gorgortan ah la gelin garabka jabhadda ee ka soo horjeeda.
Wareysi uu siiyay BBC-da ayuu madaxweynaha ku meel gaarka ah ku tilmaamay ficilada ay wadaan kooxda uu hogaamiyo Debre Tsion Gebre Michael kuwo waali ah, wuxuuna ka digay in falalkaasi ay gobolka u horseedi karaan xaalad halis ah.
